علی میهندوست در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «مشهدبان»؛ با اشاره به جایگاه شب لیلةالرغائب در سنت عبادی مسلمانان اظهار کرد: اولین شب جمعه ماه رجب به عنوان لیلهالرغائب شناخته میشود و این شب، آغاز یک فصل معنوی است که از ماه رجب شروع شده، در شعبان عمق پیدا میکند و در ماه مبارک رمضان به اوج میرسد.
وی افزود: علما و اهل معنا، لیلهالرغائب را شب بیدار شدن میل فطری انسان به سوی خدا معنا کردهاند و این شب از این جهت با دیگر شبهای معنوی مانند شبهای قدر تفاوت دارد، چراکه شبهای قدر اوج و قلهاند، اما لیلهالرغائب شب ایجاد شوق، امید و نیت است.
این کارشناس مسائل مذهبی بیان کرد: لیلهالرغائب، شبی برای خواستن پیش از ساخته شدن است؛ یعنی انسان ابتدا چیزی را از خدا میخواهد و سپس خداوند عطا میکند و به همین دلیل، دعا در این شب جایگاه ویژهای دارد.
رغائب به معنی خواسته های بزرگ
میهندوست در توضیح معنای واژه «رغائب» اظهار کرد: رغائب جمع «رغیبه» و به معنای خواستههای بزرگ، عمیق، عظیم و ارزشمند است و این مفهوم نشان میدهد که در این شب باید خواستهها از سطح مادی فراتر بروند.
وی با اشاره به پیشینه تاریخی و روایی لیلهالرغائب ادامه داد: اشاره به فضیلت این شب عمدتاً در منابع متأخر اسلامی دیده میشود و بیشتر بر فضیلت دعا، نماز و توجه قلبی تأکید دارد؛ هرچند از نظر سندی همسطح برخی مناسبتهای قطعی نیست، اما از نظر مضمون با روح کلی آموزههای اسلامی سازگار است.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: حتی اگر در سند برخی روایات تردید وجود داشته باشد، اصل دعا، عبادت و تجربه قلبی در این شب مورد انکار علما نیست و توجه معنوی به لیلهالرغائب امری پسندیده به شمار میرود.
میهندوست گفت: توصیه من این است که در رأس دعاهای این شب، فرج مولایمان حضرت صاحبالزمان(عج) قرار گیرد و دعا برای امام زمان(عج) در اولویت خواستهها باشد.
وی با بیان اینکه علما میان اصل توجه معنوی به این شب و جزئیات اعمال خاص تفکیک قائل شدهاند، افزود: حتی کسانی که در اعتبار برخی روایات تردید دارند، اصل دعا، عبادت و توجه قلبی در این شب را رد نمیکنند.
اعمال لیلةالرغائب
این کارشناس مسائل مذهبی در تبیین مبانی معرفتی و تربیتی اعمال لیلهالرغائب اظهار کرد: این اعمال بر سه پایه استوار است؛ نخست توقف و توجه و خروج از غفلت، دوم تمرین خواستن درست و سوم ایجاد نظم عبادی در زندگی انسان.
میهندوست تأکید کرد: از نظر تأثیر روحی، لیلةالرغائب میتواند نقطه آغاز یک تحول باشد، زیرا انسان را از حالت واکنشی و روزمره به وضعیت انتخابگر و آگاه منتقل میکند؛ جایی که فرد از خود میپرسد واقعاً چه میخواهد و در چه مسیری قرار دارد.
وی ادامه داد: در منطق لیلةالرغائب، خواستن صرفاً مادی اگر به رشد درونی گره نخورد، سطحی تلقی میشود و طلب حقیقی شامل اصلاح دل، عمق ایمان، آرامش، بینش و توان عبور از سختیهاست.
دعا، منشأ تحول انسان
این کارشناس مسائل مذهبی گفت: دعایی که با معرفت همراه باشد، انسان را وابسته به نتیجه فوری نمیکند، بلکه خود انسان را تغییر میدهد و حتی اگر خواسته محقق نشود، اثر تربیتی و ماندگار خواهد داشت.
میهندوست با طرح این پرسش که کارکرد لیلهالرغائب در زندگی پراضطراب امروز چیست، اظهار کرد: در جهان شتابزده امروز، این شب فرصتی برای مکث، بازتنظیم درون و اولویتبندی زندگی است و به انسان یادآوری میکند که اگرچه همه چیز تحت کنترل او نیست، اما بیپناه هم نیست.
وی درباره نقش خانوادهها در بهرهبرداری تربیتی از این شب افزود: خانوادهها میتوانند با گفتوگوی ساده، دعاهای کوتاه، ایجاد فضای آرام و الگوسازی عملی، لیلهالرغائب را از یک مراسم خشک به تجربهای عاطفی و معنابخش برای فرزندان تبدیل کنند.
این کارشناس مسائل مذهبی با اشاره به ظرفیت اجتماعی و فرهنگی لیلةالرغائب بیان کرد: این شب فقط فردی نیست، بلکه میتواند زمینهساز همدلی، دعا برای دیگران، توجه به دردهای جمعی و تقویت اخلاق اجتماعی باشد؛ چراکه دعا از «من» شروع میشود، اما نباید در «من» متوقف بماند.
میهندوست با اشاره به سیره حضرت زهرا(س) ادامه داد: در زندگی آن حضرت نیز میبینیم که ابتدا برای همسایگان دعا میکردند و سپس برای خودشان، که این نگاه اجتماعی به دعا را نشان میدهد.
وی مهمترین آسیب در برداشت از لیلةالرغائب را نگاه معاملهگرانه با خدا دانست و گفت: اینکه انسان تصور کند اگر کاری انجام دهد، خدا موظف است فوراً نتیجه مادی بدهد، یکی از آسیبهای جدی دعاست.
این کارشناس مسائل مذهبی افزود: انتظار نتایج فوری و مادی از دعا، نگاه سطحی است و نباید دعا را به چند عمل مکانیکی با توقع سریع محدود کرد.
میهندوست تأکید کرد: بهرهمندی از برکات این شب به کمال اعمال وابسته نیست، بلکه به حضور دل بستگی دارد و حتی یک دعا، یک تأمل یا یک تصمیم صادقانه میتواند انسان را از برکات بزرگ لیلةالرغائب بهرهمند کند.
وی تفاوت نگاه مناسکی و معرفتی را اینگونه تشریح کرد: نگاه مناسکی میپرسد چه بخوانم، اما نگاه معرفتی میپرسد چرا میخوانم و چه میخواهم بشوم، و این نگاه دوم ماندگارتر است، زیرا به تغییر انسان میانجامد.
کلام آخر
این کارشناس مسائل مذهبی در جمعبندی پیام اصلی لیلةالرغائب اظهار کرد: پیام اصلی این شب، یاد گرفتن خواستن درست است؛ خواستنی که انسان را بزرگتر میکند، نه صرفاً راضیتر.
میهندوست در توصیه پایانی خود گفت: کمتر بخوانید اما عمیقتر فکر کنید، کمتر بخواهید اما درستتر بخواهید و از این شب نه فقط حاجت، بلکه جهت بگیرید.
وی تصریح کرد: لیلهالرغائب فرصتی برای آغاز زندگی و نگاهی تازه به خود، خدا و مسیر زندگی است و همانگونه که شب قدر اوج قله است، این شب میتواند نقطه شروع باشد.
این کارشناس مسائل مذهبی در پایان تأکید کرد: مهمترین دعا در این شب، دعا برای فرج حضرت ولیعصر(عج) است و گشایش همه کارها و حاجتها در گرو فرج ایشان است.
میهندوست افزود: در این شب باید از خداوند بخواهیم که حضرت صاحبالزمان(عج) هرچه سریعتر ظهور کنند تا در این دوران پر از فساد و مشکلات، بشریت از برکات حضور ایشان بهرهمند شود.
وی همچنین به پویش قرائت دعای «اللهم ربنا العظیم» اشاره کرد و گفت: این دعا و نیز دعای عهد که قرائت روزانه آن توصیه شده، پیوندی عمیق با امام زمان(عج) ایجاد میکند و از اعمال ارزشمند معنوی به شمار میرود.
این کارشناس مسائل مذهبی در پایان سخنان خود اظهار کرد: زیارت امام زمان(عج) پس از نماز صبح و دعا برای بیعت روزانه با آن حضرت، از توصیههای مؤکد است و میتواند انسان را در مسیر معنوی زندگی استوارتر کند.
انتهای خبر/
خبرنگار: حمیدرضا ربانی
